Fondos
ES.GA.36057.AM.VIG.4.. CONCELLO DE LAVADORES
CONCELLO DE LAVADORES
Área de identificación
Código(s) de referencia ES.GA.36057.AM.VIG.4.
Título CONCELLO DE LAVADORES
Data(s) 1786-1946 (Creación)
Volume e soporte 32 unidades de instalación; 542 expedientes ou agrupacións documentais en soporte papel na súa totalidade
Área de contexto
Nome do produtor Concello de Lavadores(1836-1941) Lavadores é unha parroquia do concello de Vigo lindeira ás freguesías de Teis, Candeán, Cabral, Bembrive, Sárdoma e Vigo centro. Ten unha poboación de 18.000 habitantes aproximadamente e conta con quince entidades de poboación. Entre 1836 e 1941 foi un concello independente conformado polas parroquias de Lavadores, Beade, Bembrive, Cabral, Candeán e San Paio. Non obstante, a súa orixe remóntase a Idade Media e Idade Moderna como unha parroquia pertencente á xurisdición do Val do Fragoso que estaba composta por quince freguesías (Lavadores, Cabral, Oia, Matamá, Navia, Castrelos, Comesaña, Candeán Sárdoma, Alcabre, Freixeiro, Teis, Chapela, Saiáns e Trasmañó), estendéndose desde Oia-Saiáns até Trasmañó. Coa chegada do Réxime Liberal a Xurisdición do Val do Fragoso comezaría a súa desmembración. Durante o período gaditano (1812-1814 e 1820-1823) independizaríanse as freguesías de Teis, Lavadores (só a parroquia) e Cabral. Xa que logo, a altura de 1813 e 1820 xa aparece o Concello de Lavadores como tal. Tras a aprobación da división de provincial de Javier de Burgos en 1833 e a aprobación do RD do 23 de xullo de 1835 estableceríanse os concellos constitucionais de “nova planta” no que se incluía o Concello de Lavadores composto por sete parroquias, a saber: Lavadores, Candeán, Cabral, Bembrive, Beade, Valadares e Zamáns. A pesar de se configurar definitivamente no ano 1836, haberá reclamacións de diferentes parroquias para modificar o repartimento territorial. Así, por exemplo, en 1837 os veciños de Teis e Candeán solicitan segregarse para constituíren un concello propio. Posteriormente, en 1844, serán os veciños de Valadares e Zamáns os que se pretenderán segregarse e formar un concello de seu. Nese mesmo ano, a parroquia de Teis solicitará a segregación do Concello de Vigo e a súa agregación a Lavadores, circunstancia que se fará realidade mediante a aprobación do RD de 11 de xaneiro de 1846. Alén destes intentos de modificacións dos lindes do Concello de Lavadores, tamén podemos facer mención á efémera anexión do Concello de Lavadores, e tamén de Bouzas, ao Concello de Vigo tras a Revolución Gloriosa de 1868. Non obstante, esta integración ficou sen efectos ao pouco de se producir. Xa no século XX, o Concello de Lavadores sufrirá novos intentos de segregación como o solicitado polos veciños de Beade en 1925 coa intención de unirse ao Concello de Vigo. Non obstante, esta solicitude non prosperou pero animou ao consistorio vigués a reclamar a anexión do Concello de Lavadores, tal como acontecera coa vila mariñeira de Bouzas. En 1931 será a parroquia de Bembrive a que solicitará constituírse como entidade local menor aínda que a inexistencia desa figura legal impedirá a súa constitución. Aínda así, ostentará a condición de “pobo agregado”, dependente do Concello de Lavadores pero coa súa propia Xunta Administrativa. En 1932 o concelleiro vigués Manuel Costas formula a idea da anexión da parroquia de Teis ao Concello de Vigo, aínda que a proposta non sairá adiante. Tres anos despois o Concello de Lavadores sufriría a segregación desa parroquia pero conformando un concello de seu. Este durará un período moi curto de tempo xa que en 1936 voltaría formar parte de Lavadores ao prosperar o contencioso administrativo presentado polo concello matriz. Finalmente, tras o Golpe de Estado e a Guerra Civil o Concello de Vigo conseguiría finalmente anexionarse o Concello de Lavadores, feito que terá lugar mediante o acordo do Consello de Ministros do 27 de marzo de 1941.
Institución arquivística Arquivo municipal de Vigo
Historia arquivística O fondo documental do Concello de Lavadores é produto da actividade administrativa desenvolta por esta entidade local desde a súa conformación en 1836 até a súa anexión ao Concello de Vigo en 1941. Tras a efémera unificación dos concellos de Bouzas e Lavadores co municipio vigués en 1868, os documentos e enxoval destes concellos foron trasladados a Vigo pero devoltos ao tres meses cando se produza a “desanexión”, segundo afirma o cronista oficial da cidade Lalo Vázquez Gil. Posteriormente, despois da definitiva disolución do concello e a súa integración no Concello de Vigo, a súa documentación foi transferida para a súa custodia polo Arquivo municipal deste concello.
Forma do ingreso Por transferencia directa ao arquivo ao remate da súa tramitación administrativa e coincidindo co seu escaso uso administrativo. Tras a anexión desta entidade local por parte do Concello de Vigo en 1941 o seu fondo documental foi transferido ao Arquivo municipal.
Área de contido e estrutura
Alcance e contido A pesar da amplitude cronolóxica deste fondo, pódense apreciar considerables perdas documentais, especialmente daquela documentación do século XIX, da que só se conservan vinte expedientes ou agrupacións documentais. Derivada destas perdas documentais, este fondo viuse reducido a unha cantidade mínima dos expedientes producidos polo extinto Concello de Lavadores, actualmente integrado no Concello de Vigo desde 1941. Por tanto, o groso da documentación pertence á primeira metade do século XX, momento da súa anexión por parte do municipio vigués. Así e todo, a documentación conservada é dunha grande importancia desde unha perspectiva histórica e informativa xa que se configura como os únicos vestixios documentais da actividade desta administración local. Desta forma, a información que contén este fondo permite coñecer a vida política e administrativa desta institución e das actividades derivadas das súa competencias. As series documentais máis destacadas desde unha perspectiva cuantitativa son as referidas ás obras municipais e á contratación das mesmas, ás licenzas de obras particulares, aos documentos relacionados cos orzamentos ordinarios e os expedientes de cemiterios. Tamén son de destacar os expedientes disciplinarios entre os que podemos encontrar os expedientes de depuración de funcionarios posteriores ao Golpe de Estado de 1936. Non obstante, desde unha perspectiva cualitativa as series máis relevantes son os libros de actas dos órganos colexiados encargados do goberno e dirección Concello. Así, podemos encontrar os libros de actas do Pleno, que comprenden os anos de 1900 a 1941, os libros de actas da Comisión Municipal Permanente, datados entre 1924 e 1941, e os libros da Xunta Municipal de Asociados, dos anos 1904 ao ano 1919. Como se pode observar, é de destacar a ausencia de todos os rexistros de actas pertencentes ao século XIX. O rexistro máis antigo data do ano 1786, se ben presenta certas dificultades xa que se trata dunha Executoria do reparto dos bens do Vilar ou Rosal na freguesía de Santa Cristina de Lavadores dada por Agustín Varela Vaamonde, escribán da Real Audiencia de Galicia a instancia de José Parraga Troncoso que se encontraba incluído xunto coa documentación municipal, se ben as circunstancias da entrada no arquivo deste documento son descoñecidas.
Valoración, selección e eliminación A pesar da existencia de manuais e estudos de valoración e expurgo documental, tendo en conta a inexistencia dunha consistente argumentación técnica e legal, ademais da escaseza do fondo xa de por si conservado, a única eliminación levada a cabo foi a dos duplicados, fotocopias ou publicacións periódicas que acompañaban aos documentos e expedientes.
Novos ingresos Non se esperan novos ingresos dado que se trata dun fondo pechado pertencente a unha institución desaparecida. Non obstante, a pesar de ser un fondo pechado, espérase que o número de expedientes ou agrupacións documentais poida crecer mediante a reintegración de documentación pertencente a esta Institución e que actualmente se encontra mesturada coa documentación do fondo do Concello de Vigo.
Organizació
Para a súa estruturación e clasificación será dotado dun cadro orgánico-funcional normalizado. Este estrutúrase en catro grandes seccións, coas súas respectivas divisións de sección e series documentais: CADRO DE CLASIFICACIÓN 1. GOBERNO (1786/1941) 1.1. CONCELLO / PLENO (1846/1941) 1.2. ALCALDE (1842/1940) 1.3. COMISIÓN DE GOBERNO/ PERMANENTE (1924/1941) 1.5. AUTORIDADES SUPRAMUNICIPAIS DO ANTIGO RÉXIME (1786) 2. ADMINISTRACIÓN (1841/1943) 2.1. SECRETARÍA (1841/1938) 2.2. REXISTRO (1939) 2.3. PATRIMONIO (1895/1939) 2.4. PERSOAL (1932/1942) 2.4.1. ADMINISTRACIÓN DE PERSOAL (1935/1940) 2.4.2. DISCIPLINA E CONTROL (1936/1941) 2.4.4. SELECCIÓN DE PERSOAL (1932/1936) 2.5. SERVIZOS XURÍDICOS (1929/1939) 2.6. CONTRATACIÓN (1909/1943) 3. SERVIZOS (1839/1946) 3.1. OBRAS E URBANISMO (1839/1946) 3.1.3. OBRAS MUNICIPAIS (1839/1946) 3.1.4. OBRAS PARTICULARES (1884/1940) 3.1.5. INDUSTRIAS (1937/1940) 3.3. ABASTECEMENTOS E CONSUMOS (1932/1940) 3.3.1. ABASTOS E CONSUMOS (1940) 3.3.3. AUGA (1932/1939) 3.5. SEGURIDADE CIDADÁ (1940) 3.6. SANIDADE (1867-1941) 3.7. BENEFICENCIA E ASISTENCIA SOCIAL (1938) 3.8. EDUCACIÓN (1929/1940) 3.11. POBOACIÓN (1841/1942) 3.12. QUINTAS E MILICIAS (1924/1941) 3.13. ELECCIÓNS (1865/1882) 4. FACENDA (1841/1941) 4.1. INTERVENCIÓN (1904/1941) 4.1.1. ASUNTOS XERAIS (1904/1939) 4.1.2. ORZAMENTOS ORDINARIOS (1929/1941) 4.2. FINANCIAMENTO E TRIBUTACIÓN (1841/1935) 4.2.1. IMPOSTOS (1841/1935) 4.3. TESOURERÍA (1920/1941) 4.3.1. CAIXA (1924/1941) 4.3.2. RECADACIÓN (1920/1935)
Área de condicións de acceso e utilización
Condicións que rexen o acceso Documentación patrimonial de libre acceso.
Condicións de reprodución Reprodución libre a solicitude do interesado, coa excepción da protección documental e da salvagarda da súa integridade.
CaracterÍsticas fÍsicas e requirimentos técnicos Documentación en soporte papel na súa totalidade. Aprécianse notables perdas documentais.
Instrumentos de descrición Índice – inventario en papel. Cadro de clasificación Catálogo informatizado accesible a través do portal https://atopo.depo.gal/
Área de documentación
Existencia e localización de orixinais Non se coñece a existencia de orixinais fóra do arquivo municipal.
Existencia e localización de copias Non se coñece a existencia de copias, agás naquela documentación derivada dun proceso de colaboración con outras administracións (eleccións, padróns de habitantes e de impostos...).
Unidades de descrición relacionadas Pola realidade administrativa do eido local podería atoparse documentación moi directamente relacionada co concello e as súas actividades en arquivos doutras administracións do seu ámbito xeográfico, especialmente no Arquivo da Deputación Provincial e no Arquivo Histórico Provincial.
Ãrea de notas
Nota
Puntos de acceso
Puntos de acceso de materias
Puntos de acceso de topónimos España Galicia Pontevedra Vigo Lavadores (Santa Cristina) Candeán (San Cristovo) Cabral (Santa Mariña) Bembrive (Santiago) Beade (Santo Estevo) Valadares (Santo André) Zamáns (San Mamede)
Nome dos puntos de acceso Concello de Lavadores (Tema) (Creador)