Servicio de patrimonio documental e bibliográfico - Deputación de Pontevedra

Área de contido e estrutura

• Alcance e contido O alcalde como institución remóntanse ao século XI, cun carácter inicialmente xudicial, formando parte dos concellos existentes en cada pobo. Así a figura do alcalde aparece nas máis antigas leis casteláns (Foro Real, Foro Vello, as Partidas..) sempre cunha función preferentemente xudicial.
  
  O nomeamento dos alcaldes correspondía ao Rei ou aos señores laicos ou eclesiásticos dependendo do señorío de cada territorio. Pouco a pouco van asumindo tamén funcións económicas, coincidindo co desenvolvemento da vida urbana e da importancia das cidades e pobos.
  
  Na idade contemporánea limítanse estas funcións xudiciais a partires de 1812 e definitivamente dende 1855 e coa aparición dos xulgados de paz e rexistros civís en 1870. Pola contra realzase esta figura como representante o cabeza do concello e mesmo como delegado do goberno no seu territorio.
  
  As súas atribucións principais, que derivan na produción dos oportunos documentos e expedientes, serían as de representar ao concello; convocar e presidir as sesións dos órganos colexiados de goberno; nomear cargos municipais, especialmente os tenentes de alcalde; dirixir, inspeccionar e impulsar os servizos e obras municipais; ditar bandos; desenvolver a xestión económica de acordo cos presupostos aprobados; dispor gastos; aprobar a oferta de emprego e as bases de selección do persoal, así como desempeñar a xefatura de todo o persoal; exercer a xefatura da policía local; aprobar os instrumentos de xestión urbanística e os proxectos de urbanización, obras e servizos; adoptar medidas en caso de catástrofe e infortunio público; sancionar as faltas de desobediencia á autoridade ou as infraccións ás ordenanzas municipais; a adquisición de bens mobles e inmobles; outorgar licenzas, publicar e executar os acordos municipais.
  
  Na 1ª División de Sección 1.2. ALCALDE atopamos documentos e expedientes relacionados coa función executiva e representativa deste órgano de goberno unipersoal. Entre as series que podemos atopar destacan:
  
  .- Correspondencia da Alcaldía
  Correspondencia emitida e recibida pola Alcaldía do concello.
  
  .- Certificacións e informes dá Alcaldía
  Certificacións e informes diversos emitidos pola Alcaldía
  
  1.2.3.- Decretos. Resolucións
  Documentos que recollen a decisión da Alcaldía ou determinación sobre calquera materia ou negocio dentro das súas moitas competencias.
  
  ..- Bandos. Edictos
  Norma ditada polo Alcalde na que se fan públicas ordes precisas para o bo goberno do municipio, destinadas a tódolos veciños do concello. Normalmente é unha folla de gran tamaño con moitos exemplares destinados á súa exposición pública, coa finalidade de dar publicidade as decisións da Alcaldía.
  
  É polo tanto un documento simple, con encabezamento (Palabra BANDO), protocolo (nome e cargo que o emite, sempre o Alcalde ou substituto legal), texto que se tenta difundir, data e firma.
  
  .- Libro rexistro de bandos
  Rexistro dos bandos ditados pola Alcaldía, con data e resumo de cada un deles.
  
  .- Libro rexistro de edictos
  Rexistro dos edictos emitidos dende o concello.
  
  .- Expedientes do Alcalde-Delegado Gobernativo
  Agrupación de series que recollen a documentación relacionada coa figura do alcalde en calidade de representante da administración central no seu territorio: sancións gobernativas, apercibimentos, achados de bens, permisos de armas, cédulas persoais, lotarías, comparecencias...
  
  Destacan os relacionados cos gardas xurados ou vixiantes: expediente polo que o Alcalde como delegado gobernativo nomea a unha persoa encargada da custodia dos bens particulares mediante proposta do propietario dos mesmos.
  
  .- Expedientes xudiciais da Alcaldía
  Agrupación de series que recollen as distintas funcións xudiciais ou de fe pública que detentaban os alcaldes; moitas delas cesan a partir de 1870 co establecemento dos xulgados de paz e os rexistros civís. Inclúe xuízos de faltas, causas civís e criminais, xuízos de conciliación e matrimonios civís entre outros.

• Organizació

  A 1ª División de Sección 1.2 ALCALDE está organizada cun criterio orgánico-funcional nas  agrupacións de series  e series documentais  que se detallan:
  
  1.2.1 Disposicións
  1.2.1.3 Bandos
  1.2.1.6 Edictos
  
  1.2.3 Expedientes gobernativos
  1.2.3.5 Expedientes de cédulas persoais
  1.2.3.15 Expedientes de sancións gobernativas
  
  1.2.5 Expedientes xudiciais
  1.2.5.5 Actas de causas civís
  
  1.2.9 Correspondencia, certificacións e informes da alcaldía
  1.2.9.3 Correspondencia da Alcaldía

Área de notas

• Nota

Puntos de acceso

Área de control da descrición