Servicio de patrimonio documental e bibliográfico - Deputación de Pontevedra

Historia En realidade, trátase de dous arquivos, o Arquivo Capitular ou Catedralicio e o Arquivo Histórico Diocesano, que funcionaron en locais independentes ata que en 1994 foron unificados nunha mesma sede. Arquivo Capitular ou Catedralicio Para xulgar os avatares históricos dos centros librarios e documentais en España non se pode esquecer o trauma producido pola invasión sarracena no século VIII e o seu asentamento na península ibérica, así como as sucesivas incursións normandas. O ilustre historiador tudense, Francisco Ávila y la Cueva, na súa Historia de Tui e o seu Bispado (tomo I, páxina 93 e seguinte) di que no ano 997 Almanzor, xeneral dos mouros de Córdoba, cos seus poderosos exércitos atravesou o Miño, tomou pola forza a nosa cidade e en castigo por facerlle fronte demoleuna na súa maior parte e saqueouna, dirixíndose despois a Santiago. A principios do século XI volveu Tui a padecer o lamentable asalto dos normandos que a deixaron “deserta, viúva e enlutada por moitos anos”. Moi poucos foron os libros, privilexios e documentos en pergamiño da catedral que sobreviviron á destrución e ás chamas provocadas por aquelas hordas enfurecidas. A posterior recuperación do patrimonio bibliográfico e documental, que non se perdeu, foi unha labor lente e laboriosa dos bispos e do cabildo de Tui. Cara a 1923 o eminente investigador Pascual Galindo Romeo, catedrático da Universidade de Santiago e posteriormente da Central de Madrid, concluíu a redacción do catálogo dos documentos medievais do Arquivo capitular tudense co propósito de que se procedese á súa inmediata publicación. O plan trazado polo profesor Galindo non se cumpriu, o catálogo non se publicou, pero consérvanse as case mil fichas manuscritas, rigorosamente cumprimentadas con referencias precisas á Historia Sagrada do P. Flórez, nas que describe e identifica os novecentos pergamiños. A copia máis antiga conservada no Tumbo é do ano 934 (documento de Ramiro II, 931-950), con todo o primeiro pergamiño orixinal é a doazón de diversos mosteiros feita por dona Urraca á Igrexa de Tui o 13 de xuño de 1071. Os fondos máis antigos comprenden, ademais, diversas escrituras dos dous libros Tumbo (libros de rexistro de documentos, compostos no s. XVI) e dos protocolos notariais. Arquivo Histórico Diocesano O Arquivo Histórico Diocesano foi erixido en 1974 para asegurar e difundir o patrimonio documental, conservado nos arquivos parroquiais da diocese con celoso esmero polos párrocos. Ese inapreciable tesouro documental chegou íntegro ata nós, salvo moi contadas excepcións en que sufriu deterioracións por abandono persoal ou por destrución intencionada, como é o caso do saqueo e queima dos arquivos das parroquias de Porriño, de Villavieja e de Redondela cando a invasión dos franceses en 1809. Para evitar perdas irreparables das fontes que posibilitan a reconstrución da vida relixiosa, cultural, económica e social dos tempos pretéritos, en 1971 a Conferencia Episcopal Española determinou considerásese a urxente necesidade da transferencia dos arquivos parroquiais, con máis de cen anos de antigüidade, ao Arquivo Históricos Diocesano. Facéndose eco desa importante iniciativa, o Boletín Oficial do Bispado de Tui-Vigo, número 115 (1974), publicou o decreto do entón bispo da diocese, D. José Delicado Baeza, no que dicía: “De conformidade co acordo da Conferencia Episcopal Española dispomos que os arquivos parroquiais con antigüidade de cen anos transfíranse ao arquivo xeral diocesano, conservando a súa propiedade as respectivas parroquias”. Co mencionado decreto do 1 de maio de 1974 creouse o Museo e Arquivo Histórico Diocesano baixo a dirección do sempre lembrado D. Jesús Gómez Sobrino. As dúas entidades patrimoniais e culturais permaneceron unidas e ocuparon o nobre edificio do antigo hospital de pobres e peregrinos, inmediato á catedral, que o prelado D. Juan Manuel Rodríguez Castañón construíra ás súas expensas en 1756 sobre outro anterior, levantado no século XVI polo seu predecesor D. Diego de Torquemada. Cara a 1983, para mellorar o ordenamento físico do Arquivo Capitular, habilitáronse as dependencias do desusado vestiario do cabildo, situadas no lado norte da catedral e cuxas obras foran realizadas o ano 1797 en tempos do bispo D. Juan García Benito. Corría o ano 1994 cando se trasladou tamén alí o Arquivo Histórico Diocesano. Desde xuño de 1998, xa co bispo D. José Diéguez Reboredo, separáronse totalmente os Arquivos Catedralicio e Diocesano do Museo Histórico Diocesano, sendo nomeados respectivamente dous directores que velan con absoluta independencia polo perfecto desenvolvemiento das actividades de conservación, investigación e divulgación do patrimonio artístico e documental de ambos organismos. Os fondos do Arquivo Histórico Diocesano están constituídos por moi diversas clases de documentación: cartapacios e libros manuscritos e impresos. O fondo que ocupa máis metros dos andeis é o dos libros parroquiais; estes libros, con máis de cen anos de antigüidade, proceden dos arquivos parroquiais cuxos comezos se remontan á segunda metade do século XVI e primeira do seguinte. En efecto, o ano 1568 o bispo D. Diego de Torquemada publicou na diocese tudense os decretos do concilio de Trento (1563) polos que se establecía que se abrisen en cada parroquia os libros de bautizados, casados e defuntos.

Contexto xeográfico e cultural Comunidade Autónoma de Galicia. Provincia de Pontevedra

Atribucións / fontes legais

Estrutura administrativa

Xestión de documentos e política de ingresos

Edificio(s) Catedral de Santa María Praza de San Fernando s/n 36700 Tui (Pontevedra)

Fondos Dentro desta institución arquivística encontramos os seguintes fondos documentais: Fondo Arquivo Capitular Fondo Arquivo Histórico Diocesano Fondo Hospital de Tui Fondo Curia Diocesana Fondo Curia: Vigairía Xeral

Instrumentos de descrición, guías e publicacións

Horarios de apertura De luns a venres de 10 a 14 h. Temporalmente, debido a procesos de reestruturación e reorganización dos fondos, restrínxese a consulta exclusivamente aos mércores e venres.

Condicións e requisitos para o uso e o acceso Os documentos están accesibles aos investigadores e a todo aquel público que xustifique a súa utilización por motivos persoais. Deben atenderse os requisitos das leis vixentes e do regulamento dos arquivos eclesiásticos españois e ás limitacións impostas polas condicións de conservación e protección do patrimonio documental conservado. A reprodución está moi limitada para evitar o deterioro e garantir a integridade da documentación. Existen uns impresos para solicitar fotocopias e reproducións dixitais.

Accesibilidade

Servizos de axuda á investigación Servizo de reprografía, previa solicitude razoada por escrito, sempre garantindo a conservación documental. Biblioteca Auxiliar

Servizos de reprodución A reprodución está moi limitada para evitar o deterioro e garantir a integridade da documentación. Existen uns impresos para solicitar fotocopias e reproducións dixitais.

Espazos públicos